Pamuk Hakkında

Pamuk bitkisi kök, sap, yaprak, çiçek ve tohumdan oluşmaktadır. Tür ve varyetesine göre 60-120 cm, ağaç halinde olanlar ise 5-6 m boylanabilir. Pamuk gövdeleri dik, dallanmış ve çok tüylüdür. Yapraklar uzun saplı, parçalı ve tabanı kalp şeklindedir. Çiçekler saplı ve yaprakların koltuğunda tek tek bulunur. Dış çanak yaprakları üç parçalı, taç yaprakları ise beş serbest parçalıdır. Meyve, olgunlukta açılan veya kapalı kalan, 3-5 gözlü bir kapsüldür. Bu kapsüle koza da denir. Her gözde siyahımsı renkli, oval şekilli ve üzeri uzun, sık ve beyaz renkli tüylerle örtülü 5-10 tohum bulunur. Pamuk tohumu, etrafındaki bu tüy veya liflerle beraber ‘kütlü’ adını alır.

Arkeolojik kanıtlar gerek Hindistan gerek Güney Amerika’da birbirinden bağımsız olarak 6000 ila 7000 yıl önce pamuğun değişik türlerinin tarımının yapıldığı ve giyimde kullanıldığını göstermektedir. Eski dünyaya pamuk Hindistan’daki Harappa uygarlığından gelmiştir. Mezopotamya’dan da Eski Mısır’a geçmiştir. Pamuğun Arapça’daki ismi olan kutun ‘al kutun’ İngilizce’ye cotton, İspanyolca’ya algodón olarak geçmiştir. Pamuk için Türkiye’de yerel olarak üreticilerin kullandığı ‘pambuk’,’bambuk’ adının da, bugün kuzey Suriye’de yer alan Manbij şehrinin (Hierapolis Bambyce ya da Bambyke) başka dillerdeki değişik söylenişinden geldiği muhtemeldir. Pamuk, alüvyonlu ve kuvvetli toprakları sever. Derin sürülmüş ve iyi gübrelenmiş topraklara ekilir. Ekim; sıcak bölgelerde şubat, soğuk bölgelerde Mart-Nisan aylarında yapılır. Ağustos ve Eylül’de hasat edilir. Pamuk için en büyük tehlike yağmurlardır. Yağmurlar, verimin ve kalitenin düşmesine sebep olur.

Başta Amerika, Hindistan, Çin, Brezilya, Türkiye, Orta Asya ülkeri ve Batı Afrika ülkeleri olmak üzere; günümüzde Dünya’nın birçok ülkesinde pamuk üretimi gerçekleştirilmektedir. Pamuk bitkisi ekildikten sonra 7-8 ay içinde olgunlaşır ve iklime bağlı olarak toplanmaya başlanır. Toplama işlemi elle ve makine ile olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilir. Elle toplama; uzun süren ve yüksek maliyetli bir işlem olup bunun yanı sıra pamukta kontaminasyonun daha fazla olmasına sebep olur. Makine toplama ise kısa sürede ve az maliyetle daha çok miktarda pamuğun daha az kontaminasyona maruz kalarak toplandığı bir işlemdir. Fakat makine ile toplanan pamuğun olgunlaşmamış elyaf (ölü elyaf) içerme olasılığı daha yüksektir. Ülkemizde genel olarak pamuk elle toplanmakta olup son yıllarda makine ile toplamaya da başlanılmıştır.

Toplama işleminden sonra, kütlü halindeki pamuğun koza ve çekirdeğinin özel makineler aracılığı ile elyaftan ayrılması işlemine çırçırlama (ginning) denir. Çırçırlama işleminin asıl amacı; pamuğun iplik üretiminde kullanılmaya hazır hale getirilmesidir. Dünya’da yaygın olarak Rollergin ve Sawgin olmak üzere iki farklı çırçırlama şekli vardır. Buna ek olarak günümüzde ’Rotobar çırçırlama’ teknolojisi de yaygınlaşmaya başlamıştır.

Rollergin çırçırlamada; çırçır randımanı %1-2 daha fazla, lifler ise 1-2 mm daha uzun olur. Fakat çırçırlama yapılan tesisin sisteminde kütlü ve lif pamuk temizleyicisi yok ise, pamuğun çepel miktarı daha fazla olmaktadır.

Sawgin çırçırlamada; işlenen pamuklar çepel ve yabancı madde yönünden daha temiz olmakla birlikte lifler daha kısa ve nem oranı fazladır.

Çırçırlanarak içindeki koza ve çekirdeklerinden ayrıştırılan pamuk lifleri preslenerek balya haline getirilir.

Günümüzde ticari pamuğu elyaf uzunluklarına göre 4 ana grupta toplayabiliriz.

• SHORT STAPLE: uzunluğu 24 mm‘den kısa olan lifler.
• MEDIUM STAPLE: Elyaf uzunluğu 24-31 mm arası olan lifler.
• LONG STAPLE: Elyaf uzunluğu 31-36 mm arası olan lifler.
• EXTRA LONG STAPLE (ELS): Elyaf uzunluğu 36-60 mm arası olan lifler.

DETAYLI BİLGİ İÇİN LÜTFEN YANDAKİ TABLOYU TIKLAYINIZ⇒

Pamuğun kalitesine ve fiyatına etki eden birtakım faktörler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi elyaf uzunluğu olup, bu uzunluk arttıkça üretilen ipliğin ve kumaşın kalitesi de artmaktadır.

Diğer önemli parametreler ise;

• Renk
• Çepel
• Mukavemet
• Mikroner
• Üniformite
• Neps

değerleri olup, bu değerler de pamuğun kalitesini ve fiyatını belirlemektedir.

Pamuk ipliği üretimi Open-End, Ring Karde ve Ring Penye olmak üzere 3 farklı kalitede ve farklı numaralarda (kalınlıklarda) üretilebilmektedir. Üretim süreçlerini kısaca özetleyecek olursak;

• Open-End İplik: Pamuk → Harman-Hallaç → Tarak makinesi → Birinci pasaj cer makinesi → İkinci pasaj cer makinesi → Rotor iplik makinesi
• Ring iplik (KARDE): Pamuk → Harman-Hallaç → Tarak makinesi → Birinci pasaj cer makinesi → İkinci pasaj cer makinesi → Fitil makinesi → Ring iplik makinesi → Bobin makinesi
• Ring iplik (PENYE): Pamuk → Harman-Hallaç → Tarak makinesi → Birinci pasaj cer makinesi → Penye hazırlama makinesi → Penye makinesi → İkinci pasaj cer makinesi → Fitil makinesi → Ring iplik makinesi → Bobin makinesi

şeklindedir.